🌼 जिवती सण: आईच्या प्रेमाची आणि मुलांच्या आयुष्याच्या आरोग्याची आराधना

महाराष्ट्रातील सण-संस्कृती खूपच समृद्ध आणि भावनिकदृष्ट्या जोडलेली आहे. त्यात एक खास सण म्हणजे “जिवती” — जो विशेषतः मुलांची सुख-समृद्धी, आरोग्य आणि दीर्घायुष्यासाठी आईकडून साजरा केला जातो. श्रावण महिन्यातील अमावस्या दिवशी हा सण साजरा केला जातो.

🌸 जिवती सणाचे महत्त्व

जिवती किंवा “जिवती अमावस्या” हा सण संतती असलेल्या विवाहित महिलांकडून साजरा केला जातो. या दिवशी जिवती देवीची पूजा केली जाते, जिला मुलांच्या रक्षणाची आणि चांगल्या आयुष्याची देवी मानलं जातं.

“जिवती” या शब्दाचा अर्थच ‘जीव’ म्हणजेच जीवन. त्यामुळे या दिवशी आई तिच्या मुलांसाठी आयुष्याची, आरोग्याची, आणि दीर्घायुषीची प्रार्थना करते. असे मानले जाते की, या दिवशी केलेली उपवास व पूजन मुलांसाठी अमूल्य आशीर्वाद घेऊन येते.

🌼 या दिवशी काय काय करतात?

• उपवास – स्त्रिया दिवसभर उपवास करतात. काही फळाहार करतात तर काही संपूर्ण उपवास पाळतात.
• जिवती देवीची पूजा – जिवती देवीची मूर्ती किंवा चित्रासमोर हळद, कुंकू, फुले, अक्षता, पंचधान्य ठेवून पूजन केले जाते.
• दोरा बांधणे – हातावर जिवतीचा दोरा (डोरली) बांधला जातो, जो संरक्षण आणि आशीर्वादाचे प्रतीक आहे. जुना दोरा काढून तो पाण्यात विसर्जित केला जातो.
• कथा वाचन – जिवती व्रत कथा वाचली किंवा ऐकली जाते, जी देवीच्या कृपेने मुलाचे रक्षण कसे झाले हे सांगते.
• सुवासिनींना भेटवस्तू – पूजेनंतर सुवासिनी किंवा ब्राह्मण बाईंना अन्न, वस्त्र किंवा भेटवस्तू देऊन पुण्य मिळवले जाते.

🙏 आजच्या काळात याचा संदर्भ

आजच्या धकाधकीच्या जीवनात, जिवती सण आपल्याला आई आणि मुलामधील प्रेमाची व आध्यात्मिक जोडणी लक्षात आणून देतो.
ही परंपरा फक्त विधी न राहता, भावनेची आणि श्रद्धेची अभिव्यक्ती आहे.

🌿 निष्कर्ष

जिवती सण हा केवळ व्रत नाही, तो एक भावनिक आणि आध्यात्मिक उपासना आहे — जिथे आई तिच्या मुलांसाठी मनापासून प्रार्थना करते.
या पूजेमध्ये नुसती आस्था नाही तर प्रेम, संस्कार आणि पीढ्यांची संस्कृती जपलेली आहे.